Mark Rutte: Verkeerd populisme

Beste Mark Rutte,

Het was gisteren een gedenkwaardige dag in de geschiedenis, een dag waarin een gigantische hoeveelheid mensen gebruik hebben gemaakt van hun recht tot stemmen en de uitslag – tot veler opluchting – niet aansloot bij het peloton brexit-Trump. Nee, de VVD werd afgetekend de grootste partij en liet na een indrukwekkende demarrage kanshebbers als PVV, CDA, D66 en GroenLinks ver achter zich. De PvdA werd zelfs getroffen door een onnavolgbare hongerklop en finishte nog nét binnen de limiet.

Tot zover een korte samenvatting van de Tweede Kamerverkiezingen van 2017. We, het Nederlandse volk, kunnen opgelucht ademhalen, want we hebben ons van de goede kant laten zien door massaal op te komen dagen én, voor het overgrote deel, de juiste keuze te maken.

Maar er moet me toch iets van het hart, beste Mark. Want op het moment dat jij dan gaat zeggen dat er ‘een ho is gezegd tegen het verkeerde soort populisme‘ dan vraag ik me één ding af: bestaat er ook een goede soort populisme? In jouw belevingswereld waarschijnlijk wel, je zal er waarschijnlijk je eigen gedrag mee bedoelen, maar als ik die open brief van je nog eens teruglees, dan bekruipt met het gevoel dat het verkeerde populisme hier ook vanaf druipt.

In die brief spreek je alle Nederlanders aan, maar zodra het gaat over wangedrag als homo’s lastigvallen, vrouwen uitjouwen en gewone Nederlanders uitmaken voor racisten, dicht je dit toe aan de ‘mensen die naar ons land zijn gekomen’ en roep je ze op om weg te gaan. In diezelfde brief probeer je tussen de regels nog meer Wilders-retoriek op een mooie manier te bezigen om vervolgens diezelfde Wilders af te wijzen door te stellen dat uitschelden, of simpelweg het land uit te zetten geen optie is. Maar het leed is dan al geschied.

Zodra je, hoe subtiel dan ook, bepaalde groeperingen bepaald gedrag verwijt, ben je fout bezig. Je stigmatiseert de groep en begeeft je op het gladde ijs van populisme, of het nu het goede- of het verkeerde soort is.

Ik krijg toch een beetje het gevoel dat deze actie onderdeel was van een strategische planning, die achteraf nog succesvol bleek ook. Ook je actie om de PVV uit te sluiten, eerst in wollige termen en een paar dagen voor de verkiezingen in harde woorden, maakt in mijn ogen deel uit van datzelfde plan. En natuurlijk kwam de Turkijecrisis je ook prima uit, maar ik geloof dan weer niet dat dit een vooropgezet plan was. Deze crisis moest worden beteugeld en dat heeft de regering prima gedaan.

Het had je alleen gesierd als je dan ook even melding had gemaakt dat dit mede mogelijk werd gemaakt door de inbreng van de PvdA, burgemeester Aboutaleb in het bijzonder. Want nu leek het waarborgen van onze veiligheid weer een grote Rutte-van-de-VVD-show, terwijl je coalitiegenoten er behoorlijk bekaaid afkwamen.

De uitslag van de verkiezingen laat een vertekend beeld zien, waar de ene coalitiepartij geprezen wordt voor het ‘oplossen van de economische crisis’ en de ander keihard wordt afgestraft voor alle bezuinigingen die hiermee gepaard gingen. En dan te bedenken dat de PvdA minister voor Financiën heel veel goed werk deed ten tijden van bijvoorbeeld de eurocrisis met de Grieken, terwijl in Nederland er drie VVD kopstukken op het ministerie van Veiligheid en Justitie vielen doordat de premier zijn ‘lachen en nathouden model’ volledig uit zijn klauwen liet gieren.

Ik wens je veel wijsheid toe in de komende jaren, maar hoop vooral dat je jezelf niet blijft afficheren als de grote goede leider, want je bent net zo’n populist als die andere en hebt je ook heel vaak van je meest afwezige kant getoond als ons land daar om vroeg.

Met sceptische groet,

Marcel Stephan