Holocaust namenmonument

Het is vandaag, 19 september 2023, precies twee jaar geleden dat het Holocaust namenmonument werd geopend door Koning Willem-Alexander.

Deze onthulling deed de Koning samen met Jacques Grishaver, voorzitter van het Nederlands Auschwitz Comité, en daarmee was een historische stap gezet. De bouw van dit monument ging, zoals eigenlijk altijd, gepaard met een hoop discussie, actiegroepen en ander misbaar. Want was de gekozen locatie wel de juiste? Was de keuze voor het ontwerp wel de juiste? Was het eigenlijk nog wel nodig om een gebeurtenis van ruim een halve eeuw eerder nog te herdenken? Gingen de buurtbewoners geen last krijgen van de bezoekersstromen? En zo ging het nog wel even door. Het is eigenlijk altijd hetzelfde liedje met nieuwe initiatieven in mijn geliefde Mokum:

Zodra er iets nieuws wordt bedacht wordt er als eerste een actiegroep tegen opgericht

Feit is dat de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog een gigantische diepe wond heeft geslagen in Amsterdam en zeker in de voormalige Jodenbuurt, het gebied rond het Waterlooplein en de Weesperstraat. Op de plek waar nu het Namenmonument is, stond vanaf 1950 het Monument van Joodse Erkentelijkheid, een monument dat daar stond als dankbetuiging voor de Amsterdammers die de Joodse bevolking hebben geholpen tijdens die oorlog. Maar er was geen monument om stil te staan bij al die Joodse mensen die vanuit Amsterdam zijn weggevoerd en vermoord.

Schaduwkade

Natuurlijk was er het Auschwitzmonument dat in 1983 in het Wertheimpark werd geplaatst, nadat het sinds 1977 op de Oosterbegraafplaats had gestaan. En ook werd de voormalige Hollandsche Schouwburg, vanwaar duizenden Joden zijn weggevoerd, als herdenkingsplek gebruikt. Hier was al een lijst met namen te zien van slachtoffers van de Holocaust, maar over deze lijst was ook ophef omdat er verkeerde namen op stonden en andere namen ontbraken. Een ander initiatief is de Schaduwkade, de kade van de Nieuwe Keizersgracht waar naambordjes zijn aangebracht van de weggevoerde Joodse Amsterdammers die aan de overkant van deze kade woonden in de Tweede Wereldoorlog. Het is een indrukwekkend monument, want terwijl je daar over die kade loopt kun je dus de huizen van de slachtoffers van de Sjoa zien en heb je al snel hun afschuwelijke lot in gedachten.

Holocaust Namenmonument

En precies naast deze Schaduwkade ligt dus sinds 2021 het Holocaust Namenmonument, op de hoek van de Nieuwe Keizersgracht en de Weesperstraat. Deze plek ligt dus vlak bij de grote Synagogen en het Jonas Daniël Meijerplein, waar ook het standbeeld van de Dokwerker staat. Het is een prima plek dus, want het ademt het Joodse verleden van Mokum en is een prachtige locatie voor het meer dan indrukwekkende Namenmonument. Want het monument is echt heel goed gelukt, het vormt -van bovenaf gezien- een aantal Hebreeuwse letters die staan voor ‘in memoriam’. Die letters zijn muren waarin bakstenen zijn bevestigd met gegraveerde namen.

Het gaat dan om ruim 102.000 namen die op alfabetische volgorde zijn geplaatst, met onder iedere naam de geboortedatum en de leeftijd die ze hebben bereikt voordat ze vermoord werden of zijn bezweken door uitputting of ziekte. Als je tussen de muren loopt geven al die namen een heel overweldigend gevoel, zoveel namen, hele families, het is niet te bevatten.

Ik ben er nu een aantal keren geweest en bezoek dan zowel het Namenmonument als ook de Schaduwzijde, het is niet de meest vrolijke plek in Amsterdam, maar het helpt me uitstekend om mijn eigen leven en probleempjes te relativeren. En het is vooral goed dat we deze verschrikkingen nooit mogen vergeten, ontkennen of bagatelliseren.

Adopteer een naam

Het is mogelijk om een naam te adopteren en zo het Nederlands Auschwitz Comité te steunen, het is dan mogelijk om zomaar een naam te kiezen en te adopteren, of er zelf eentje te kiezen. Ik heb dat zelf ook gedaan en gekozen om een naam te kiezen. Dat is natuurlijk best vreemd, maar ik heb gekozen voor een naamgenoot, dat maakt het nog wat persoonlijker en intenser.

En zo kwam ik uit bij Marcel Trompetter, geboren op 29 april 1940, die slechts drie jaar is geworden…

Waarvan zes dagen in vrijheid