KNVB maak van rugnummer 14 eerbetoon aan Cruijff

Wie denkt of praat over rugnummer 14, denkt natuurlijk aan Johan Cruijff. De allerbeste voetballer die Nederland ooit heeft gekend. Die associatie is niet alleen voorbehouden aan Nederlanders, vraag het een oudere taxichauffeur in Buenos Aires, een politieagent in Engeland, een kamelendrijver in Tunesië of een straatverkoper in Calcutta; ze zullen hoogstwaarschijnlijk direct de naam van ‘Kroif’ laten vallen terwijl er een twinkeling in hun ogen verschijnt.

Johan Cruijff overleed in maart 2016 waarop de KNVB besloot om tijdens de eerste de beste oefenwedstrijd zonder rugnummer 14 te gaan spelen. De wedstrijd tegen Frankrijk werd ook in de veertiende minuut stilgelegd als eerbetoon.

Rugnummer 14 bij Ajax

Enkele jaren eerder had de directie en raad van commissarissen van Ajax al besloten om het magische nummer 14 te bevriezen. Dit is een traditie die is overgewaaid uit de Verenigde Staten, waar de grote sportsterren geëerd worden met een retired nummer. Zo zal er bijvoorbeeld nooit meer een basketballer bij de Chicago Bulls met nummer 23 spelen en de ijshockeyspeler Wayne Gretzky kreeg zelfs van twee clubs deze eer: zowel de Edmonton Oilers als de Los Angeles Kings trokken rugnummer 99 terug.

De voetbalwereld kent deze traditie niet. En al helemaal niet met de rugnummers 1 tot en met 11 en dat is op zich ook wel begrijpelijk, want dan was rugnummer 7 bij Manchester United al lang en breed aan George Best gegeven en hadden sterren als Ronaldo en Beckham een ander nummer moeten kiezen. Daarbij is was het vroeger zo dat de basisspelers met de nummers 1 tot en met 11 speelden, er waren zelfs voetbalbonden die dat verplicht stelden. Vandaar dat Cruijff bij FC Barcelona niet meer met rugnummer 14 mocht spelen en koos voor 9, een nummer dat hij later bij Ajax ook geregeld droeg. Want ook de KNVB vond dat de basisspelers de basisnummers moest dragen.

In de jaren ’90 gingen de clubspelers juist met vaste rugnummers spelen, dit was uit commercieel oogpunt natuurlijk veel handiger, want zo konden supporters een shirt laten bedrukken met de naam en rugnummer van hun favoriete speler.

Internationaal voetbal

De gewoonte om een speler een vast rugnummer te geven bestond in het internationale voetbal natuurlijk al veel langer, de verschillende landenteams die aan een WK meededen hadden al een selectie met vaste rugnummers. Dit werd gedaan om de herkanbaarheid van de spelers te garanderen, want hoewel het tot het WK van 1994 duurde totdat de spelers met hun naam op het shirt gingen spelen, ze hadden al die voorgaande WK’s al een vast nummer.

De FIFA was (en is) daar heel streng in, want een selectie van 23 spelers, voorheen 22, heeft dan ook rugnummers 1 tot en met 23. De Argentijnse bond AFA heeft ooit tevergeefs geprobeerd om nummer 10 (Maradona) heilig te verklaren, maar daar werd een stokje voor gestoken. Het is tegenwoordig zelfs vastgelegd dat er sowieso een keeper in de selectie speelt met nummer 1, waardoor rugnummer logica met behulp van het alfabet niet meer is toegestaan.

Het is dus onmogelijk om rugnummer 14 terug te trekken en daar was ook nooit echt behoefte aan, want volgens oud-KNVB voorzitter Henk Kesler ‘kunnen we dan wel aan de gang blijven en houden we geen nummers meer over.’

Rugnummers 14 bij Oranje

Tijdens het eerste eindtoernooi dat Oranje na de Tweede Wereldoorlog speelde had Cruijff dus zijn beroemde nummer 14, hij was toen de uitzondering op de alfabetische volgorde die bondscoach Michels had bedacht. Alle spelers van het Nederlands elftal speelden dat toernooi met een rugnummer gebaseerd op het alfabet: Haan was 2, van Hanegem 3, van Iersel had 4, Israël 5 en zo verder. Maar voor Cruijff werd -gelukkig- een uitzondering gemaakt, hij mocht van Michels met ‘zijn’ vaste rugnummer 14 spelen en dat is maar goed ook:

Anders had Cruijff in 1974 met rugnummer 1 furore gemaakt

In alle eindtoernooien na het WK 1974 waren er dus andere Nederlanders die met 14 hebben gespeeld. Zelfs het EK van 1976, waar Cruijff nog meespeelde, had een andere speler ‘zijn’ nummer 14: NEC-speler Jan Peters speelde met 14, terwijl Cruijff met 9 speelde. Maar dat EK was niet echt een toernooi, want de eindronde bestond uit twee halve finales, een finale en de wedstrijd om de derde plaats.

Nummer 14 bij het Nederlands elftal op een eindtoernooi

Ik heb een overzicht gemaakt van alle toernooien waar Oranje sinds dat roemruchte WK van 1974 meedeed en heb gekeken naar alle selectiespelers die rugnummer 14 toegewezen kregen. Wie was de speler, waar werd hij geboren, voor welke club speelde hij toen, hoeveel wedstrijden speelde hij op het bewuste toernooi, hoeveel doelpunten maakte hij, had hij een Ajax-verleden en wie was de bondscoach tijdens dat toernooi?

De resultaten zijn opmerkelijk, zo speelden er meer spelers van Ajax met rugnummer 14 dan bijvoorbeeld van Feyenoord, maar die cijfers vertekenen ook wel een beetje. Want bijvoorbeeld Rob Witschge speelde bij Feyenoord toen hij op het EK van 1992 in Zweden met 14 speelde speelde. Maar Witschge heeft wel een Ajax-verleden, net als zijn broer Richard die op het EK96 met 14 speelde, maar toen uitkwam van voor Bordeaux.

Nog opmerkelijker zijn de geboorteplaatsen van deze nummer 14’s, daar zitten drie Amsterdammers tussen, maar ook twee Zierikzeeënaren (Adrie Koster en Peter van Vossen) en drie spelers die niet in Nederland zijn geboren: John van ’t Schip werd geboren in Canada, Ulrich van Gobbel in Suriname en Terence Kongolo in Zwitserland.

De nummers 14 speelden vaak een rol als invaller tijdens een eindronde, op Overmars (6 wedstrijden), Rob Witschge (4) en Richard Witschge (4) na. Er waren er slechts vier die een doelpunt hebben gemaakt op een eindtoernooi: Kieft op het EK1988, Rob Witschge op het EK1992, Marc Overmars op het WK1998 en Davy Klaassen tijdens het WK2022 in Qatar.

Davy Klaassen was overigens wel de enige die twee toernooien met rugnummer 14 heeft gespeeld: het (uitgestelde) EK van 2020, waar hij geen minuut speelde, én het WK van 2022 in Qatar. Hier speelde hij dus in maar liefst vier wedstrijden, maar kwam in de kwartfinale tegen Argentinië helaas niet meer aan spelen toe.

Cruijff-factor

Het is dus onmogelijk om rugnummer 14 terug te trekken, iets dat Cruijff waarschijnlijk ook niet gewild had, maar de KNVB zou natuurlijk wel kunnen zorgen dat er altijd een speler van Oranje ‘zijn’ nummer 14 krijgt die een hoge Cruijff-factor heeft:

Een speler die in Amsterdam (of Noord-Holland) is geboren en in de jeugdopleiding van Ajax heeft gespeeld heeft dus een hoge Cruijff-factor, maar een aanvallend ingestelde voetballer die stronteigenwijs is voldoet natuurlijk ook.

Het is inmiddels alweer jaren geleden dat Johan Cruijff overleed, het grootste stadion van Nederland is al naar hem vernoemd. De vrouw met de hoogste Cruijff-factor bij de Oranje Leeuwinnen, Jacky Groenen, draagt het nummer met trots. Nu is het tijd om ook bij de mannen de juiste keuze te maken, het moet een eer zijn voor een voetballer van het Nederlands elftal om nummer 14 te dragen. De afgelopen eindtoernooien droeg Davy Klaassen het nummer met trots, maar die zal tijdens het EK van 2024 in Duitsland er waarschijnlijk niet bij zijn. De vraag is natuurlijk of de nieuwe nummer 14 van Oranje een voldoende Cruijff-factor heeft.

Heeft Tijani Reijnders de Cruijff-faktor?

Nu het Nederlands elftal deze zomer naar Duitsland reist om deel te nemen aan het EK van 2024 is het tijd om te bedenken welke speler nummer 14 gaat dragen. Zoals het er nu uitziet zal dat Tijani Reijnders worden, want Davy Klaassen zit al een tijd niet meer bij de selectie van Oranje. En de vraag is dan of Reijnders voldoende Cruijff-factor heeft.

Tijani Reijnders is geboren in Zwolle, Overijssel en heeft nooit in de jeugd, of A-selectie, van Ajax gespeeld. Hij is dan wel vernoemd naar een ex-Ajacied: Tijani Babagida en hij heeft inmiddels zijn eerste goal in Oranje gescoord, dus met enige creativiteit kun je hem ook aanvallende impulsen toedichten.

Maar echt goed scoort hij niet op de Cruijff-meter, maar laten we hem voorlopig het voordeel van de twijfel geven en hopen dat hij zich op het Euro2024 ontpopt als een stronteigenwijs persoon.

Bijlage: rugnummers 14 bij Oranje tussen 1974 en 2024